Đối với triều đình nhà Thanh, những giọt nước mắt này chính là thứ họ muốn thấy. Bởi sau khi khóc lóc, người ta sẽ cam chịu số phận, chấp nhận sự cai trị của triều đại mới.

Bảy: Sự mỉa mai của lịch sử

Trớ trêu thay, lúc sống Sùng Trinh không đủ sức xây lăng, nhưng sau khi ch*t lại nhờ nhà Thanh hoàn thành tang lễ. Trên Mai Sơn, hắn tr/eo c/ổ t/ự v*n, tưởng rằng có thể đổi lấy chút trung nghĩa, cuối cùng lại chính do kẻ th/ù ban cho sự tôn nghiêm cuối cùng.

Tư Lăng từ đó trở thành lăng m/ộ thứ mười ba trong Thập Tam Lăng, cũng là dấu chấm hết cho vương triều sụp đổ.

Trăm năm sau, các hoàng đế Khang Hi, Ung Chính, Càn Long vẫn nhiều lần sai người tu sửa Tư Lăng. Điều này không xuất phát từ chân tâm, mà để duy trì một biểu tượng chính trị - "Nhà Thanh là người kế thừa b/áo th/ù cho nhà Minh".

Tám: Hồi kết

Sau khi táng lại, màn đêm bao trùm Thiên Thọ Sơn. Trong lăng m/ộ, Sùng Trinh yên nghỉ bên cạnh Chu Hoàng hậu và Điền Quý phi.

Không ai biết, dưới chín suối hắn có cảm nhận được sự tôn nghiêm muộn màng này hay không.

Thế nhưng lịch sử đã ghi lại một cách lạnh lùng như sắt đ/á: Đại Minh diệt vo/ng bởi Lý Tự Thành, Đại Thuận thất bại trước quân Thanh, kẻ ngồi hưởng thành quả sau cùng lại là vương triều dị tộc đến từ vùng núi trắng sông đen.

Chương 8: Tư Lăng Thành Thập Tam Lăng - Lăng Cuối Cùng Của Nhà Minh, Sự Tu Sửa Của Nhà Thanh Và Nghịch Lý Lịch Sử

Lễ táng lại vào tháng 5 năm 1644 đã đặt dấu chấm hết cho hoàng đế Sùng Trinh. Dù có lăng m/ộ riêng nằm cùng dãy Thiên Thọ Sử với tổ tiên, Sùng Trinh chỉ có thể an táng tạm trong ngôi m/ộ của Điền Quý phi. Khi Đa Nhĩ Cổn đặt tên là "Tư Lăng", cục diện núi sông Xươ/ng Bình đã thay đổi - Thập Nhị Lăng từ đó trở thành Thập Tam Lăng. Con số này trở thành dấu chấm lạnh lùng cho sự diệt vo/ng của nhà Minh.

Một: Sự hình thành lăng tẩm

Khu lăng m/ộ Thiên Thọ Sơn từ thời Vĩnh Lạc đã được coi là đất lành ch/ôn vua. Minh Thành Tổ Chu Đệ tự tay chọn nơi này làm chốn an nghỉ, sai thợ xây dựng theo sườn núi, từ đó con cháu đều ch/ôn cất theo lệ. Từ Trường Lăng đến Tư Lăng, trải qua hơn 200 năm, tổng cộng có 13 lăng đế, hàng chục hoàng hậu, phi tần được táng theo.

Thế nhưng, khác với quy mô hùng vĩ của 12 lăng trước, Tư Lăng không có gò đất cao, không có linh đạo thú đ/á, ngay cả cách bài trí hợp táng của đế hậu cũng phải ghép gượng. Nó giống như một chỗ an bài vội vàng trong cảnh thời cuộc đổ nát hơn là một lăng tẩm hoàng gia uy nghi.

Dân gian bàn tán: Tư Lăng không phải là "đất lành vạn năm", mà là lăng m/ộ mất nước.

Hai: Sự tu sửa của nhà Thanh

Dù vậy, triều Thanh lại đặc biệt chú trọng Tư Lăng. Năm Thuận Trị, Đa Nhĩ Cổn hạ lệnh: "Lấy lễ vương giả, thường xuyên tế tự". Đây không phải tình thật, mà là th/ủ đo/ạn chính trị.

Khi Khang Hi lên ngôi, nhiều lần tuần du minh lăng, mỗi lần đến Tư Lăng đều tăng lễ tế, miệng nói "để yên ủi linh h/ồn tiền triều". Trong mắt Khang Hi, đây là công cụ thu phục nhân tâm. Hắn từng nói với đại thần: "Trẫm kế thừa nhà Minh theo mệnh trời, không phải cư/ớp nước, mà là b/áo th/ù cho nước họ". Càn Long càng coi việc tu sửa Tư Lăng như một tuyên ngôn chính trị. Năm Càn Long thứ 20, hắn sai Nội vụ phủ cấp bạc sửa cửa đ/á, vá tường lăng; năm Càn Long thứ 46, lại phái thợ trùng tu lăng điện. Càn Long còn đặc biệt để lại thơ ngự chế, khen ngợi "tiết tháo tuẫn quốc" của Sùng Trinh, đồng thời ngầm ám chỉ "nhà Thanh kế thừa chính thống".

Tuy nhiên, những người nhà Minh còn sót lại hiểu rõ: Tất cả chỉ là trò mỉa mai. Thể diện của hoàng đế nhà Minh sau khi ch*t, lại phải nhờ kẻ th/ù duy trì.

Ba: Tâm trạng dân chúng

Dân địa phương Xươ/ng Bình mang nỗi niềm phức tạp với Tư Lăng.

Mỗi khi triều đình nhà Thanh cử quan đến tế lễ, dân chúng thường đứng xa xa, kẻ lặng lẽ lau nước mắt, người thì khấn vái thầm. Với họ, Tư Lăng vừa là nỗi nhục mất nước, vừa là nỗi hoài niệm cuối cùng.

Các văn nhân di dân nhà Minh thường hẹn nhau tế lễ, bí mật đề thơ: "Mười ba lăng cỏ xanh rờn, Tư Lăng cái tên đ/au lòng nhất". Họ biết rõ Đại Minh đã thành dĩ vãng, nhưng trong lòng vẫn vương chút hương tình không dứt.

Bốn: Nghịch lý lịch sử

Trong toàn bộ Thập Tam Lăng, sự tồn tại của Tư Lăng vô cùng khó xử. Nó là lăng m/ộ duy nhất do kẻ th/ù xây dựng, duy nhất được thêm vào sau khi diệt vo/ng.

Nếu nói Trường Lăng tượng trưng cho sự hưng thịnh khai sáng của Đại Minh, thì Tư Lăng chính là nỗi đ/au kết thúc của vương triều ấy. Nó tạo nên sự tương phản rõ rệt với mười hai lăng xung quanh, tựa như vết s/ẹo khắc mãi vào thớ thịt lịch sử.

Nhà Thanh dù có tu sửa thế nào cũng không che giấu được sự hoang tàn. Thú đ/á không chỉnh tề, địa thế hẻo lánh, ngay quy chế địa cung cũng không bằng các lăng trước. Sự tồn tại của nó, bản thân đã là sự mỉa mai - Sùng Trinh không thể tự mình xây lăng tẩm uy nghi, lại được nhà Thanh hoàn thành dưới danh nghĩa "nhân chính".

Năm: Số phận về sau

Theo thời gian, Tư Lăng dần đổ nát. Cuối thời Thanh, triều đình không còn lòng chăm lo; dân gian thì coi là "lăng m/ộ mất nước", ít người tới tế lễ.

Mãi đến thời cận đại, khi các nhà khảo cổ khảo sát, mới hé lộ lại diện mạo của nó. Trong địa cung bài trí đơn sơ, không vàng ngọc châu báu, qu/an t/ài đã mục nát, chỉ còn di cốt tàn tạ kể lại dĩ vãng.

Người ta đứng trước lăng, luôn nhớ về bóng hình trên Mai Sơn năm nào - vị hoàng đế cô đ/ộc ấy, trong ánh bình minh đã tr/eo c/ổ t/ự v*n.

Sáu: Hồi kết

Từ Vĩnh Lạc đến Sùng Trinh, nhà Minh trải qua 14 đời hoàng đế, cuối cùng khép lại tại Tư Lăng.

Thập Tam Lăng là tinh hoa của thịnh suy. Sự tráng lệ của Trường Lăng, uy nghi của Chiêu Lăng, cùng sự thê lương của Tư Lăng, hợp thành bản hùng ca hưng vo/ng của vương triều.

Nơi tàn khốc nhất của lịch sử chính ở chỗ mỉa mai. Lúc sống Sùng Trinh không đủ sức xây lăng, ch*t đi lại nhờ nhà Thanh ban táng; giang sơn hắn gắng sức giữ gìn, cuối cùng lại để tộc người khác "b/áo th/ù cho hắn" hưởng lợi.

Còn Tư Lăng, vẫn lặng lẽ đứng đó trên Thiên Thọ Sơn, kể lại khúc bi ca mất nước.