Con ta có lạnh không?

Bố mẹ ly hôn, chẳng ai muốn nhận tôi. Bà nội một mình nuôi tôi khôn lớn. Khi tôi đỗ vào trường đại học 985, bố mẹ bỗng tranh nhau muốn nhận lại tôi. Họ không biết rằng khi bà nội qu/a đ/ời, trên người chỉ còn mấy đồng lẻ vụn vặt gom đủ năm mươi tệ. Bà dặn tôi m/ua nhiều thịt ăn cho khỏe. Bà đã ra đi trong căn nhà cũ không một người con hiếu thảo nào bên cạnh.

Tôi không biết các bạn đã từng thấy mùa đông nông thôn Tây Bắc Trung Quốc chưa. Tường đất, nhà đất, giường đắp bằng bùn, đất vàng thay kem dưỡng da. Nguyên nhân có lẽ chỉ vì tôi là con gái. Bố trọng nam kh/inh nữ, mẹ vì thế đòi ly hôn. Khi thực sự ly hôn xong, chẳng ai muốn mang tôi theo. Ông nội mất sớm, ở quê chỉ còn mỗi bà nội. Ngày ấy khi đón tôi về, bà vui lắm. Bà là người duy nhất muốn nuôi tôi.

Nhiều người bảo lúc đó tôi mới sáu tuổi, chắc chẳng nhớ gì. Kể cả khi họ hỏi tôi còn nhớ mặt bố mẹ không, tôi cũng khéo léo đáp 'không nhớ nữa'. Thực ra tôi nhớ rất rõ. Tôi còn nhớ cả khuôn mặt tài xế chuyến xe khách đưa bố tôi về quê hôm ấy. Thuở nhỏ tôi hay khóc nhè, duy nhất hôm đó tôi không rơi nước mắt. Bố chẳng hỏi tôi điều gì, có lẽ ông cũng cảm nhận được tôi hiểu chuyện gì đang xảy ra.

Xe dừng trên đỉnh núi, nhà bà nội ở dưới chân núi. Đáng lẽ bố phải dắt tôi đi xuống, nào ngờ bà nội đã đứng đợi sẵn ở ngã ba từ sớm. Hôm trước bố có gọi điện cho cửa hàng tạp hóa trong làng báo việc đưa tôi về. Không biết bà đã đợi bao lâu, chỉ biết giữa ngày âm u sau trận tuyết lớn, khi đỡ tôi xuống, đôi tay bà đã tím tái vì lạnh. Ấn tượng đầu tiên của tôi là bà già lắm rồi. Trước đây bà chỉ lên thành phố một lần khi tôi còn bú mẹ. Từ khi tôi vào mẫu giáo, tôi chưa gặp lại bà lần nào.

Hôm đó nhìn kỹ - khuôn mặt bà nhuốm màu nắng gió đồng quê, những nếp nhăn đầy bụi đất. Mẹ tôi da trắng mịn màng, nên sau này bà ấy lấy một người chú trẻ tuổi giàu có. Họ có với nhau một cậu con trai, lập gia đình mới. Vậy tôi là gì? Tôi chưa kịp hỏi mẹ câu đó thì mẹ đã có tổ ấm mới rồi.

'Chó con, chó con của bà!' - Người già quê tôi thường gọi đứa cháu yêu như thế - 'Đói không? Lạnh không? Tối nay bà gói bánh chẻo cho cháu nhé?' Bà nội thấp bé, đứng thẳng cũng chưa tới vai bố tôi. Thấy bà ra đón, bố tôi quay đầu lên xe ngay. Ông định bắt chuyến xe đó trở lại thành phố. Ông chẳng muốn ở lại cùng tôi dù chỉ một ngày.

Lúc đó bà nội liếc ông một cái hỏi: 'Không ở lại vài hôm à? Tết có về không?' Bố tôi ngồi cạnh cửa sổ, lôi điện thoại ra - ông luôn bận rộn như thế, trong trí nhớ ít ỏi của tôi, khi ở cùng tôi ông chỉ chăm chăm vào chiếc điện thoại Xiaolingtong nhắn tin với người khác. Ông thậm chí chẳng ngẩng đầu nhìn chúng tôi, buông một câu qua quýt 'Tùy tình hình'. Cái 'tùy tình hình' ấy khiến ông chỉ về quê năm lần trong suốt mười mấy năm sau.

Hôm đó gió cuốn tuyết bay, chiếc xe chở bố tôi khuất dần. Bà nội bế tôi đi xuống núi. Núi non trùng điệp, ruộng bậc thang phủ tuyết trắng xóa mênh mông. Sau này tôi đã phải nỗ lực rất nhiều mới thoát khỏi những ngọn núi chập chùng ấy. Bà nội g/ầy nhưng bàn tay to và mạnh mẽ. Năm đó bà tròn sáu mươi tuổi.

Đường tuyết trơn trượt, biết bà đi khó nên tôi bảo bà đặt tôi xuống, nắm tay tôi cùng đi bộ về nhà. Dọc đường gặp nhiều bà con, bà vui vẻ giới thiệu tôi: 'Đây là cháu gái tôi! Nhìn xem, dễ thương quá đi!' Có vẻ như bà thực sự mong chờ những ngày sống cùng tôi. Có vẻ như ngay từ đầu, bà đã rất yêu thương tôi. Yêu thương tôi vô cùng.

Bà nội cho tôi học ở trường tiểu học làng. Bà không nghe lời các chú bác bắt tôi làm việc sớm rồi lấy chồng, bà muốn tôi học hành đến nơi đến chốn. Điều kiện nông thôn khó khăn, cả trường chỉ có năm giáo viên, một thầy dạy cả toán lẫn văn. Có cô giáo họ Dương, họ hàng xa với tôi, là bác họ thứ hai. Nhưng tôi vẫn thích gọi cô là 'cô Dương', cô hơi giống mẹ tôi. Cô Dương học hết cấp ba nhưng không hiểu sao không lên đại học, sớm lấy chồng sinh con. Nhà cô có một trai một gái bằng tuổi tôi, thỉnh thoảng nấu món gì ngon cô đều gọi tôi sang ăn cùng. Cô bảo học sinh thành phố giờ đã học tiếng Anh từ tiểu học rồi. Hồi mẫu giáo tôi có học chút ít, biết hát bài hát bảng chữ cái nên cô Dương muốn tôi học sớm. 'Sợ lên cấp hai mới học thì sau này đuổi không kịp.' Cô đưa tôi một quyển vở ghi chép tiếng Anh thời cấp ba của cô. Cô nói mỗi ngày dạy tôi một ít, để khi tôi học lớp sáu có thể giúp cô dạy bạn khác. Tôi ôm quyển vở về nhà - đó là món quà quý giá nhất tôi từng nhận. Bà nội thấy bao tải ở nhà là thứ hiếm hoi, nhưng vẫn x/é một chiếc bọc làm bìa sách cho tôi. Bà sinh ra ở thời đại cũ, một chữ cũng không biết. Bà kể hồi nhỏ từng có cơ hội đi học, nhưng nghe được hai buổi lại lo nghĩ về đống việc khâu vá ở nhà nên ngồi không yên. Bà không được học hành, cả đời giam mình trong ngôi làng nhỏ. Dù là phụ nữ, bà nuôi được mọi gia súc, điều khiển được hai con la cày ruộng, mưa to còn biết sửa đường, xây nhà mới còn biết xây gạch. Bà nội dường như sinh ra đã chăm chỉ, sinh ra đã làm được mọi thứ. 'Tĩnh Tĩnh giờ không phải sợ nữa, bà lo làm việc, cháu cứ yên tâm học hành.' Vừa nói bà vừa may áo bông mùa đông cho tôi, thỉnh thoảng lại để ý bếp lò. Tuy nhà cũ nhưng sân nhà lúc nào cũng sạch sẽ gọn gàng. Trời chưa sáng hẳn, bà đã xách xong nước, quét sân, nướng xong bánh mì.