Lịch sử trực tiếp, mở màn với cú đánh chí mạng

Liễu Tông Nguyên cả đời sùng bái Phật giáo, từng nói: "Ta thuở nhỏ đã yêu thích Phật pháp, cầu đạo suốt ba mươi năm." Thời gian ở Trường An thi cử và làm quan, hắn kết giao với Văn Sướng và nhiều tăng lữ khác, hết lòng tán dương những người có thể "vừa tuân theo giáo lý của Thánh nhân, vừa tôn kính đạo Phật", sống cuộc đời "nửa nho nửa phật".

Dù sùng bái Phật giáo, hắn vẫn hăng hái nhập thế, không chỉ là một Phật tử trung thành đáng kính mà còn thu thập kiến thức từ nhiều trường phái, dung hòa Phật lý vào tư tưởng Nho gia.

Hắn nỗ lực thực hiện hoài bão chính trị "làm giàu cho đất nước, phát triển công nghiệp, mang lại cuộc sống ấm no cho dân, để lại tiếng thơm muôn đời", đồng thời đề xuất chủ trương "Văn chương phải làm sáng tỏ đạo lý"!

Đường Tống Cổ Văn vận động là một sự kiện quan trọng trong lịch sử phát triển văn xuôi cổ đại Trung Quốc!

Cổ Văn vận động mở ra cục diện mới cho sáng tác văn xuôi, mọi người bắt đầu coi trọng tư tưởng và giá trị văn học trong văn chương, đề xướng dùng văn chương để minh đạo. Văn xuôi thời Tống sau này cũng phát triển dựa trên nền tảng Cổ Văn vận động thời Đường.

Sau Hàn Dũ và Liễu Tông Nguyên, Cổ Văn vận động thời Đường rơi vào bế tắc, một số người như Lý Cao thì quá chú trọng vào việc xiển dương đạo lý. Những người như Hoàng Phủ Thực và Tôn Tiều lại đề xướng "xu thế quái dị", khiến văn chương trở nên khó hiểu, khó đọc.

Đến cuối thời Đường, những tác phẩm văn tiểu phẩm của nhóm người như Bì Nhật Hưu, Lục Quy Mông, La Ẩn lại nhỏ bé, nhanh nhẹn, sắc bén, góp phần làm rạng rỡ văn đàn cuối Đường.

Từ thời Ngũ Đại đến đầu Tống, phong cách văn chương xa hoa, diễm lệ lại một lần nữa lan tràn. Lần này, sứ mệnh vực dậy văn đàn, thi đàn khỏi phong tục đồi bại đặt lên vai các nhà văn học lớn thời Tống như Âu Dương Tu, Vương An Thạch, Tô Thức...

Cổ Văn vận động thời Tống không còn tuyên bố học tập Tiên Tần Lưỡng Hán mà trực tiếp bắt chước Hàn Dũ, vì vậy phong trào này còn được gọi là Đường Tống Cổ Văn vận động!

Đời Minh, Chu Hữu Tằng đã tập hợp các tác phẩm văn xuôi của Hàn Dũ, Liễu Tông Nguyên cùng Âu Dương Tu, Vương An Thạch, Tằng Củng, Tô Tuân, Tô Thức, Tô Triệt thành 《 Bát tiên sinh Văn Tập 》. Sau này, Mao Khôn lại biên tập và tuyển chọn thành 《 Đường Tống Bát đại gia Văn Sao 》. Từ đó, danh xưng "Đường Tống Bát đại gia" ăn sâu vào lòng người!

Hàn Dũ: "Đường ta không cô đ/ộc!"

Liễu Tông Nguyên: "Lần này tranh thủ sống lâu thêm chút nữa..."

Vào những giây phút cuối đời, Liễu Tông Nguyên đã giao phó bản thân và đứa con trai mới ba tuổi cho người bạn thân thiết Lưu Vũ Tích.

Lưu Vũ Tích không phụ lòng bạn tốt, chỉnh lý bản thảo của hắn thành tập rồi viết tự truyện để lại cho đời. Hắn còn coi con trai của Liễu Tông Nguyên là con đẻ, nuôi dưỡng thành người và dạy dỗ nên một người lạc quan, tích cực.

Liễu Cáo sau này thi đỗ, kế thừa tác phong thanh liêm, chính trực của phụ thân, làm quan một phương, vì dân phục vụ!

Liễu Tông Nguyên rưng rưng nước mắt: "Vũ Tích, huynh chính là Bá Nha của ta, ta là Tử Kỳ của huynh!"

Lưu Vũ Tích: "Tử Hậu!"

Trải nghiệm của Lưu Vũ Tích và Liễu Tông Nguyên có thể nói là tương đồng, nhưng khác với Liễu Tông Nguyên, hắn có một tâm tính lạc quan, hăng hái. Dù hoạn lộ gian truân, chịu nhiều đả kích, Lưu Vũ Tích vẫn sống đến 70 tuổi, có thể gọi là trường thọ!

**Bình luận**

"Trong số các thi nhân, văn nhân cùng thời, chỉ có Bạch Cư Dị có thể sánh với hắn."

"Trùng hợp là, Bạch Cư Dị và Lưu Vũ Tích lại cùng tuổi."

"Lúc tuổi già, Lưu Vũ Tích mất đi bạn tốt Liễu Tông Nguyên, Bạch Cư Dị cũng mất đi bạn tốt Nguyên Chẩn. Hai người làm bạn, sống cạnh nhau, xướng họa thơ từ, cũng coi như là một giai thoại trên văn đàn."

Lưu Vũ Tích, Bạch Cư Dị: "Ta thành thế thân!"

Lưu Vũ Tích sinh năm 772, lớn hơn Liễu Tông Nguyên một tuổi. Hắn tự nhận mình là hậu duệ của Trung Sơn Tĩnh Vương Lưu Thắng. Tất nhiên, trải qua lo/ạn Ngũ Hồ và Nam Bắc triều, thời gian đã quá lâu, không thể kiểm chứng được nữa.

Lưu Bang: "Ồ!"

Lưu Khải: "..."

Lưu Bị: "Ta đích thực là hậu duệ của Trung Sơn Tĩnh Vương, có gia phả làm chứng!"

**Bình luận**

"Còn có người nói hắn là hậu duệ của Hung Nô, dù sao vương thất Hung Nô cũng mang họ Lưu mà!"

"Hắn chắc hẳn rất thích Tam Quốc, tên tự của hắn là Mộng Đắc mà."

Lưu Vũ Tích: "..."

Tào Tháo: "Nhiều yếu tố quá..."

Lưu Vũ Tích là nhà văn học, triết học gia thời Đường, có danh xưng "Thi hào". Hắn cùng với Liễu Tông Nguyên được gọi chung là "Lưu Liễu", cùng Bạch Cư Dị được gọi chung là "Lưu Bạch", cùng Vi Ứng Vật, Bạch Cư Dị hợp xưng "Tam kiệt".

Cuộc đời hắn tràn đầy màu sắc truyền kỳ. Từ thuở thiếu thời tài hoa hơn người, đến trung niên gặp sóng gió chính trị, rồi đến tuổi già không màng danh lợi, kiên định chí hướng, quỹ đạo nhân sinh của hắn cũng giống như thơ ca của hắn, trầm bổng, nhưng lại ý vị sâu xa.

Phụ thân của Lưu Vũ Tích là Lưu Tự, để tránh lo/ạn An Sử, cả nhà dời về phía đông, đến cư ngụ ở Gia Hưng, Tô Châu, đồng thời làm quan tại đó.

Lưu Vũ Tích sinh ra ở Gia Hưng, Tô Châu, trải qua thời thanh thiếu niên ở đó. Hắn từ nhỏ đã bắt đầu học tập kinh điển Nho gia và ngâm thơ làm phú, vừa có thiên phú lại chăm chỉ hiếu học, rất nhanh đã trở thành một tài tử nổi tiếng gần xa.

Năm Trinh Nguyên thứ sáu (790), Lưu Vũ Tích mười chín tuổi du học ở Lạc Dương, Trường An, nhận được danh tiếng rất cao trong giới trí thức.

Năm Trinh Nguyên thứ 9 (793), Lưu Vũ Tích và Liễu Tông Nguyên cùng đỗ tiến sĩ, hai người quen biết nhau vì cùng bảng, trở thành bạn tốt vì chí hướng hợp nhau.

Năm Trinh Nguyên thứ 18 (802), Lưu Vũ Tích được điều nhiệm làm chủ bộ huyện Vị Nam thuộc Kinh Triệu Phủ, rất nhanh thăng làm Giám Sát Ngự Sử. Lúc đó, Hàn Dũ và Liễu Tông Nguyên đều đang nhậm chức ở Ngự Sử đài, ba người kết bạn tốt, đi lại thân mật.

Lưu Vũ Tích và Liễu Tông Nguyên đều tham gia Vĩnh Trinh cách tân do Vương Thúc Văn lãnh đạo, đồng thời trở thành cốt cán của tập đoàn cải cách. Lưu Vũ Tích rốt cuộc được cấp trên nhìn trúng, có thể tham gia quản lý quốc gia, nhiệt huyết chính trị tăng vọt!

Sau khi cách tân thất bại, cả hai cùng bị giáng chức. Liễu Tông Nguyên bị biếm thành Tư Mã Vĩnh Châu, Lưu Vũ Tích bị biếm thành Tư Mã Lãng Châu. Lãng Châu thuộc tỉnh Hồ Nam ngày nay. Hai người bị giáng chức ở nơi rất gần nhau, nhưng thân là tội quan, không thể rời khỏi nơi nhậm chức, chỉ có thể gửi gắm tâm ý qua thư từ.

Lưu Vũ Tích ba mươi tư tuổi, đang lúc đắc ý lại bị đuổi khỏi triều đình, nỗi buồn khổ của hắn có thể tưởng tượng được. Sau đó, Lưu Vũ Tích sống ở Lãng Châu mười năm.

Mắt thấy hoạn quan và các quyền quý vênh váo tự đắc, còn những người có chí hướng kiên quyết cải cách lại chỉ có thể lưu lạc phương xa, Lưu Vũ Tích vừa uất ức vừa gi/ận dữ, nhưng hắn lại không hề sa sút tinh thần.

Về triết học, hắn đưa ra tư tưởng phản "thiên mệnh" "người có thể thắng được trời", kiên định nội tâm mình! Hắn còn dùng thơ ca làm vũ khí, châm biếm, công kích những hoạn quan quyền quý, ca ngợi những người có chí khí cao thượng bị trục xuất!

Hắn mượn con muỗi làm ví dụ, sáng tác bài thơ 《 Tụ muỗi D/ao 》. Bài thơ miêu tả trò hề của những quan lại âm hiểm trong triều. Bọn chúng cả ngày lén lút, tụ tập gây rối, tâm địa đ/ộc á/c, còn hắn lại giữ vững lập trường và khí tiết. Hắn tin chắc những quan lại hủ bại này một ngày nào đó sẽ bị tiêu diệt: "Ta thân bảy thước ngươi như mang, ta cô ngươi chúng có thể ta thương"!

Ngược lại, 《 Bạch Lộ 》 là bài thơ ca ngợi và hướng tới phẩm cách cao thượng. "Cò trắng, cao nhất cách. Áo len mới thành tuyết không địch lại, chúng chim huyên hô đ/ộc ngưng tịch..."

Điều đáng quý là, sau khi gặp đả kích trong cuộc sống, thi nhân sống càng thêm thấu đáo, hắn phản lại truyền thống văn nhân thu buồn, tán tụng vẻ đẹp của mùa thu: "Từ xưa gặp thu buồn tịch liêu, ta nói mùa thu thắng xuân triều. Trời trong một con hạc bài vân bên trên, liền dẫn thơ tình đến Bích Tiêu."

**Bình luận**

"Núi xanh nước biếc đêm sương, đếm lá đỏ thẫm ra vàng nhạt. Thí cao hơn lầu rõ ràng tận xươ/ng, há như xuân sắc thốc người cuồ/ng."

Năm Nguyên Hòa thứ mười, Lưu Vũ Tích và Liễu Tông Nguyên cùng được triệu về kinh thành, hắn vô cùng vui mừng, vốn dĩ có thể thi triển khát vọng chính trị của mình, nhưng dưới ảnh hưởng của Tể tướng Vũ Nguyên Hành, cả hai đều không được hoàng đế trọng dụng.

**Bình luận**

"Không thể không nói, Lưu Vũ Tích cũng là một người thích tìm đường ch*t."

"Sau khi hồi kinh, Lưu Vũ Tích du lãm Huyền Đô quán, nhìn thấy hoa đào trong quán nở rộ như mây, mà những cây đào này cũng là trồng sau khi hắn bị giáng chức. Lưu Vũ Tích cảm khái viết bài 《 Nguyên cùng mười năm từ lãng châu đến kinh kịch tặng nhìn hoa chư quân tử 》: Tử Mạch hồng trần quất vào mặt tới, không người không ngờ nhìn hoa trở về. Huyền đều trong quán đào ngàn cây, đều là Lưu Lang về phía sau cắm."

"Những cây hoa đào hấp dẫn người trong Huyền Đô quán này đều là trồng sau khi hắn rời đi. Cây cối như vậy, người sao chịu nổi..."

"Ngàn cây hoa đào tượng trưng cho những tân quý trong triều trong mười năm này, bọn họ chẳng qua chỉ là được đề bạt sau khi mình bị xa lánh thôi. Còn những người xem hoa kia là những kẻ nịnh hót, trèo cao kết quý, vì phú quý lợi lộc mà chạy theo nhà quyền thế!"

"Sự châm biếm cay đ/ộc này khiến kẻ th/ù chính trị của hắn cảm thấy vô cùng khó chịu. Vì vậy, bài thơ vừa ra đã bị người tố cáo, nói hắn oán h/ận hoàng đế."

"Thế là, Liễu Tông Nguyên bị điều ra làm Thích sử Liễu Châu (Quảng Tây), Lưu Vũ Tích thì bị biếm đến Bá Châu xa xôi hơn làm Thích sử. Bá Châu nay là Tuân Nghĩa, Quý Châu. Đến thời trường chinh còn khó đi như vậy, thì ngàn năm trước càng thêm bế tắc, hoang vắng."

Bấy giờ, Bá Châu đặc biệt hoang vu, mà Lưu Vũ Tích lại có một người mẹ già tám mươi tuổi cần phụng dưỡng. Nếu mang theo mẹ già đến Bá Châu, con đường gập ghềnh, xóc nảy mấy ngàn dặm, chắc chắn thập tử nhất sinh. Nhưng nếu không mang theo mẹ già đến Bá Châu, thì mẫu tử chia ly là vĩnh biệt!

Liễu Tông Nguyên không đành lòng thấy bạn tốt khó xử như vậy, chủ động dâng sớ, xin đổi nơi biếm trích với Lưu Vũ Tích. Dưới sự giúp đỡ của Bùi Độ, Lưu Vũ Tích mới được đổi thành Thích sử Liên Châu (Quảng Đông).

Hoạn lộ của Lưu Vũ Tích không thuận lợi, nhiều lần bị giáng chức, lại thêm cơ thể suy nhược, ốm đ/au triền miên. Nhưng hắn lạc quan, rộng rãi, tâm tính hăng hái, tận dụng thời gian rảnh rỗi tự học y thuật, bệ/nh lâu thành thầy.

Liên Châu hoang vu, hẻo lánh, dị/ch bệ/nh lưu hành, hắn lo lắng cho dân, khắp nơi tìm ki/ếm phương th/uốc chữa bệ/nh, truyền bá rộng rãi, giúp rất nhiều người dân thoát khỏi ốm đ/au.

**Bình luận**

"Lưu Vũ Tích còn biên soạn phương th/uốc 《 Truyền tin Phương 》, trong sách thu nhận các phương th/uốc đã qua kiểm nghiệm thực tế, hiệu quả trị liệu đáng tin cậy."

"Tỉ như dùng cành hòe trị bệ/nh trĩ, dùng đậu nành, gừng trị chướng bụng..."

"Vì các phương th/uốc ghi chép dược liệu dễ ki/ếm, cách dùng đơn giản, hiệu quả trị liệu rõ rệt, 《 Truyền tin Phương 》 được các y gia đời sau tôn sùng, tại Triều Tiên, Nhật Bản cũng được lưu truyền rộng rãi."

"Nhưng không may, sau thời Nguyên, cuốn sách này dần dần thất truyền, may mắn là một bộ phận phương th/uốc được các điển tịch y học khác trích dẫn, giữ lại đến nay, chúng ta mới biết được sự tồn tại của cuốn sách này."

"Lưu Vũ Tích lúc tuổi già sống ở Lạc Dương, cùng Bạch Cư Dị xướng họa thơ rư/ợu, sống đến 71 tuổi, có thể nói là trường thọ trong thời cổ đại. Bí quyết dưỡng sinh của hắn là: Sinh bệ/nh không cần quá lo lắng, ba phần trị, bảy phần dưỡng, cẩn trọng!"