Lịch sử trực tiếp, mở màn với cú đánh chí mạng

Phùng Thái Hậu được tôn làm Thái hoàng Thái hậu, tiếp tục nhiếp chính triều đình và đổi niên hiệu thành Quá Hợp. Sau khi Thác Bạt Hoằng qu/a đ/ời, triều đình Bắc Ngụy rối lo/ạn. Để củng cố quyền lực và giữ vững đất nước, bà thể hiện tài năng chính trị xuất chúng thông qua việc kết hợp uy nghiêm với ân điển.

Bà thẳng tay xử tử những kẻ tham nhũng, đồng thời khen thưởng quan lại thanh liêm. Để dẹp trừ mối nguy tiềm ẩn, bà không ngần ngại ra tay trấn áp, xử tử hàng trăm người. Với những người không có tham vọng chính trị, bà dùng chính sách chiêu dụ để ổn định tình hình.

Phùng Thái Hậu còn xây dựng đội ngũ thân tín trung thành, tập hợp quanh mình cả quý tộc Thác Bạt thị, danh sĩ người Hán, hoạn quan và đại thần triều đình.

Bình luận:

- "Nhiều danh sĩ người Hán đã trở thành tâm phúc của bà."

- "Đánh giá một nhà chính trị không nên chỉ tập trung vào chuyện riêng. Phùng Thái Hậu chưa bao giờ vì tư lợi mà bỏ qua việc công, chỉ có người tài mới được trọng dụng."

- "Như Lý Trùng nhờ tài năng mà được trọng dụng, nhiều cải cách của bà đều do ông góp sức. Sau khi bà mất, ông vẫn tận tâm phò tá Thác Bạt Hoành."

- "Bà sử dụng hoạn quan nhưng không để xảy ra chuyên quyền, kiểm soát rất khéo léo."

- "Phùng Thái Hậu nghiêm khắc mà rộng lượng, không chấp nhặt lỗi lầm cũ của thuộc hạ, nên được lòng người."

Lưu Bang cảm thán: "Nắm bắt được lòng người như vậy mới xứng là bậc thống trị."

Lữ Trĩ cũng thán phục khả năng dụng nhân của bà khi biết thu phục cả những quan lại bất đắc chí.

Sử sách ghi: Thái hậu đa mưu túc trí, quyết đoán trong thưởng ph/ạt, uy nghiêm song hành với nhân từ, khiến trong ngoài đều nể phục.

Sau khi ổn định triều chính, Phùng Thái Hậu tiến hành cải cách toàn diện theo hướng Hán hóa, gọi là Quá Hợp cải chế hay cải cách của Hiếu Văn Đế Bắc Ngụy.

Từ khi Thác Bạt Đảo thống nhất phương Bắc, mâu thuẫn giữa quý tộc Tiên Ti và người Hán ngày càng gay gắt. Quan lại Bắc Ngụy không có bổng lộc nên tham nhũng, còn quý tộc chiếm đoạt ruộng đất của dân. Thiên tai liên tiếp khiến nông dân Hán tộc không thể chịu đựng nổi.

Dù các vua Thác Bạt Tuấn, Thác Bạt Hoằng cố gắng chuyển đổi từ du mục sang định canh, các cuộc khởi nghĩa vẫn gia tăng. Chỉ trong 10 năm (471-480) đã xảy ra hơn 20 cuộc nổi dậy. Việc đàn áp t/àn b/ạo của triều đình chỉ khiến lòng dân thêm oán h/ận, biến Bắc Ngụy thành thùng th/uốc sú/ng cần cải cách gấp.

Thác Bạt Đảo nhìn thấy cảnh tượng trước mắt mà gi/ật mình. Khi còn tại vị, ông đã phải đối phó với những cuộc bạo động và phản lo/ạn thường xuyên, huống chi giờ đây ba vị hoàng đế nhỏ tuổi kế vị, lòng dân thiên hạ d/ao động. Tình cảnh của Phùng Thái hậu thật không khỏi khiến người ta lo lắng...

Điểm tốt duy nhất có lẽ là không phải lo đối phó với ngoại địch. Bọn Nhu Nhiên đã bị Thác Bạt Hoằng đuổi tới tận Mạc Bắc, còn Nam triều Tống đang trong quá trình thay đổi triều đại. Năm 472, Lưu Úc qu/a đ/ời vì bệ/nh. Đến năm 479, Tiêu Đạo Thành soán ngôi nhà Tống, lập nên nước Tề!

***

Bình luận:**

"Chính sách dân tộc thời kỳ đầu của Bắc Ngụy vô cùng t/àn b/ạo. Khi đ/á/nh trận, họ đẩy các dân tộc thiểu số ra phía trước làm lá chắn, còn kỵ binh Thác Bạt ở phía sau giám chiến - đặc biệt là lấy người Hán làm mục tiêu chính."

"Phải để bọn cai trị dị tộc này biết linh h/ồn bất khuất của người Hán!"

***

【Cải cách hành chính của Phùng Thái hậu bắt đầu từ việc chỉnh đốn quan lại. Thời kỳ đầu Bắc Ngụy lấy cư/ớp bóc làm chính, quan lại tham gia cư/ớp đoạt và nhận ban thưởng thay vì bổng lộc, dẫn đến nạn tham nhũng tràn lan.】

【Phùng Thái hậu ban bố chế độ bổng lộc, triều đình cấp lương cho bách quan. Ngoài bổng lộc, bất kỳ quan nào nhận hối lộ đều bị xử tử. Bà còn thiết lập con đường thăng tiến hợp pháp cho quan lại các cấp: làm tốt thì thăng chức mỗi năm, không hoàn thành nhiệm vụ thì bị cách chức.】

【Bắc Ngụy sáng tạo chế độ phân cấp quan lại, chia làm chín phẩm mười tám bậc. Những "chánh nhất phẩm" hay "tòng nhị phẩm" chúng ta thấy trong phim ảnh đều bắt ng/uồn từ đây.】

Một quan viên triều Minh thốt lên: "Bổng lộc Bắc Ngụy quả thực cao quá! Quan địa phương còn được cấp ruộng đất theo chức vụ, khi rời nhiệm thì giao lại cho người kế nhiệm."

Chu Nguyên Chương quắc mắt: "Các ngươi thèm muốn?"

Quan viên vội cúi đầu: "Bẩm... không dám..."

Thái tử Chu Tiêu vội giải vây: "Chế độ bổng lộc Bắc Ngụy vốn để giải quyết thu nhập quan lại và chống tham nhũng, nhưng cuối cùng chẳng đạt mục tiêu nào. Quan thanh liêm vẫn sống khổ cực, còn tướng lĩnh biên cương xa rời triều đình lại trở nên tham lam - khiến biên giới Bắc Ngụy bất ổn."

Chu Nguyên Chương hừ lạnh: "Ngày xưa Phùng Thái hậu tự tay xử án tham nhũng của Âm Vương và Nam An Vương. Bắc Ngụy triều nghị có câu: 'Vì giữ mạng sống mà hủy pháp lệnh, vì trừng trị thân mà minh chính pháp'. Trẫm muốn biết các ngươi đối đãi với pháp luật triều đình và việc bao che cho nhau thế nào. Ngày mai sẽ bàn việc này tại triều!"

Các đại thần nghĩ đến vụ án Hồ Duy Dung gần đây, đầu óc quay cuồ/ng. Liệu ngày mai họ còn nguyên vẹn mà rời khỏi hoàng cung không? ┭┮﹏┭┮

***

【Cải cách điền chế, ban bố quân điền lệnh. Sau nhiều năm chiến lo/ạn, dân chúng phiêu tán khắp nơi, ruộng đất bỏ hoang bị hào cường chiếm đoạt. Phùng Thái hậu lệnh cho thái thú các châu quận phân chia ruộng đất công bằng, cấp cho dân nghèo thiếu đất. Dù nhiều quan lại phản đối, nhưng không lay được quyết tâm của bà.】

***

Bình luận:

"Trao cho nam giới từ 15 tuổi 40 mẫu lộ điền, phụ nữ 20 mẫu; Thêm 20 mẫu dâu điền hoặc 10 mẫu m/a điền. Khi người nhận đất qu/a đ/ời hoặc quá 60 tuổi, lộ điền hoàn trả triều đình, còn dâu điền hoặc m/a điền được giữ lại."

Thác Bạt Đảo vội vàng ra lệnh cho thư ký ghi chép cẩn thận.

Đối với hào cường quý tộc mà nói, chế độ phân ruộng cũng không ảnh hưởng đến lợi ích vừa giành được của họ, nên họ đương nhiên sẽ không kịch liệt phản đối.

Khu bình luận:

"Triều đình phân đất cho dân nghèo chủ yếu là đất hoang vô chủ và đất công, không động chạm đến lợi ích căn bản của quý tộc, nhưng cũng phần nào hạn chế được việc quý tộc thôn tính đất đai, làm dịu mâu thuẫn xã hội."

"Nô tỳ trong nhà hào cường cũng có thể nhận đất như dân thường. Những đất này đều nằm trong tay đại tộc hào cường, khiến họ hợp pháp có được nhiều đất hơn bách tính bình thường."

Thủy Hoàng như có điều trăn trở, hỏi Phù Tô cảm nghĩ.

Phù Tô suy nghĩ giây lát đáp: "Đại Tần định chế phân ruộng cho bách tính, nhưng vẫn giữ lại đất đai quý giá mà Lục quốc để lại, tạo cơ hội cho họ âm thầm gây rối. Nếu có thể thu hồi toàn bộ đất đai về quốc hữu, phân phối lại..."

Thủy Hoàng hỏi: "Chế độ tước vị theo quân công thì sao? Theo quy định, dân thường không có công trạng thì không được ban thưởng, phân chia thế nào được?"

Phù Tô đáp: "Chế độ ruộng đất đều có phân biệt ruộng vĩnh nghiệp và ruộng tạm thời. Đại Tần cũng có thể chia làm ruộng vĩnh nghiệp và ruộng công lao khác nhau."

Ông đề nghị đảm bảo mọi người dân đều có đất sinh sống, đồng thời vẫn ban thưởng cho người có công.

Thủy Hoàng không bày tỏ ý kiến, chỉ nói: "Viết thành bản tấu trình lên."

[Trong quá trình thực hiện chế độ ruộng đất, triều đình phát hiện nạn giấu hộ khẩu rất nghiêm trọng. Nhiều nông dân bị đại tộc hào cường kh/ống ch/ế, ba mươi đến năm mươi hộ bị khai man thành một hộ. Chế độ mới vừa thi hành đã gặp thách thức lớn.]

Khu bình luận:

"Bắc Ngụy vốn quy định chế độ Tông chủ Đốc hộ - đây là giải pháp thỏa hiệp không triệt để."

"Sau lo/ạn Vĩnh Gia, địa chủ lớn phương Bắc xây nhiều thành lũy, tụ tập gia tộc sinh sống. Nông dân quanh thành phụ thuộc vào họ, không nộp thuế cho triều đình. Sau khi Thác Bạt Đảo thống nhất phương Bắc, không thể thay đổi hiện trạng này, đành thừa nhận địa vị của các lãnh chúa thành lũy, bổ nhiệm họ làm tông chủ quản lý dân chúng - đó là chế độ Tông chủ Đốc hộ."

"Bách tính bị tông chủ kh/ống ch/ế khiến ng/uồn thuế của triều đình giảm sút."

...

[Để giải quyết vấn đề này, Lý Trùng đề xuất áp dụng chế độ Tam trưởng thời Tần Hán cùng chế độ điều dung mới. Năm nhà thành một lân, năm lân thành một lý, năm lý thành một đảng, do lân trưởng, lý trưởng, đảng trưởng quản lý. Chế độ điều dung áp dụng tiêu chuẩn thống nhất, pháp lệnh đồng nhất, phân chia lao dịch công bằng, giảm thuế khóa, từ cơ sở giải thể việc giấu hộ của hào cường.]

[Hào cường phản đối chế độ Tam trưởng nhưng e sợ quyền lực tập trung mạnh mẽ của Bắc Ngụy, không dám hành động liều lĩnh. Chế độ mới giúp nông dân thoát khỏi sự kh/ống ch/ế của hào cường, trở thành hộ khẩu quốc gia, đảm bảo ng/uồn thu thuế đồng thời giảm gánh nặng cho dân, khiến "trong nước không còn tiếng oán thán".]

Thác Bạt Đảo mắt sáng lên: "Lại có cách này!"

Thác Bạt Hoảng khuyên cha: "Phụ hoàng hãy tỉnh táo! Áp dụng sách lược này ắt sẽ vấp phải sự phản đối kịch liệt từ hào cường địa chủ. Phương Bắc vừa thống nhất, không chịu nổi sóng gió lớn thế này!"

Thác Bạt Đảo cười lạnh: "Kẻ nào dám làm phản, hãy hỏi thanh mã đ/ao của trẫm có bằng lòng không!"

Ông không tin chính sách áp dụng được mấy chục năm sau lại không thể thực hiện ngay bây giờ!