Lịch sử trực tiếp, mở màn với cú đánh chí mạng

Sách 'Thương Hàn Tạp Bệ/nh Luận' là một tác phẩm lý luận Đông y quan trọng từ thời Tiên Tần, kế thừa từ 'Hoàng Đế Nội Kinh'. Đây là bộ sách cổ điển có ảnh hưởng sâu rộng trong lịch sử y học nước nhà, đồng thời là kiệt tác trong lĩnh vực lâm sàng trị liệu. Những người học Đông y đều coi đây là bảo vật vô giá – th/uốc của Trọng Cảnh là khuôn mẫu cho muôn đời, các bài th/uốc của ông là tổ của muôn phương, trị bệ/nh như thần!

Khu bình luận:

- 'Người không thông Tứ thư không thể làm Nho gia, người không hiểu Thương Hàn Luận không thể hành y.'

- 'Trương Trọng Cảnh đã thiết lập phương pháp chẩn trị trong Đông y: Biện chứng luận trị.'

- 'Hơn 300 bài th/uốc Trương Trọng Cảnh để lại được hậu thế tôn là Tổ của muôn phương!'

- 'Từ đời Tấn đến nay, đã có hàng ngàn học giả nghiên c/ứu, chú giải Thương Hàn Tạp Bệ/nh Luận. Nhật Bản có gần 200 học giả nghiên c/ứu sách này. Triều Tiên, Việt Nam, Indonesia, Singapore, Mông Cổ đều chịu ảnh hưởng ở các mức độ khác nhau. Hiện nay, Thương Hàn Luận và Kim Quỹ Yếu Lược vẫn là giáo trình chính trong các trường Đông y nước ta.'

- 'Nhiều công ty dược phẩm Nhật vẫn dùng phương th/uốc của Trương Trọng Cảnh để sản xuất th/uốc, thậm chí còn dùng tên ông làm thương hiệu.'

Trương Trọng Cảnh: Cảm ơn, nhưng tôi không muốn nhận những truyền nhân này đâu!

Trương Trọng Cảnh là người khiêm tốn, cần cù và luôn gắn bó với nhân dân. Dù đạt thành tựu vĩ đại, ông vẫn giữ thái độ chân thành với y học. Cách sống của ông trở thành tấm gương cho hậu thế. Hậu nhân đ/á/nh giá: 'Tiến có thể c/ứu đời, lui có thể c/ứu dân; không làm được lương tướng thì làm lương y'. Ông đã dùng cả đời thực hiện lý tưởng c/ứu người giúp đời. Hậu thế nghiên c/ứu y lý, kính phục y thuật và y đức của ông, tôn vinh ông là 'Y thánh'!

Phạm Trọng Yêm – người khởi xướng cải cách Khánh Lịch – trầm ngâm: 'Không làm lương tướng thì làm lương y! Gia Cát Vũ Hầu là lương tướng, Trương Trọng Cảnh là lương y. Không biết ta có thể noi gương tiền nhân, thay đổi tình trạng nghèo yếu lâu nay của Đại Tống không?'

Khu bình luận:

- 'Ngoài Thương Hàn Tạp Bệ/nh Luận, Trương Trọng Cảnh còn viết Biện Thương Hàn, Bình Bệ/nh Phương, Liệu Phụ Nhân Phương, Ngũ Tạng Luận, Khẩu Luận... Tiếc là các tác phẩm này đã thất truyền. Chỉ riêng Thương Hàn Tạp Bệ/nh Luận đã đủ đưa ông trở thành vĩ nhân y học được thế giới kính trọng!'

Tiểu đồ đệ kêu lên: 'Thật đáng tiếc! Nhiều sách quý của sư phụ không được lưu truyền!'

Trương Trọng Cảnh suy nghĩ giây lát, nói: 'Hãy sao chép mấy bản sách này làm ba phần, gửi cho ba nước Ngụy, Thục, Ngô. Mong họ biết tận dụng để truyền bá rộng rãi!'

Tiểu đồ đệ xót xa: 'Sư phụ! Đây là tâm huyết cả đời của ngài!'

Trương Trọng Cảnh mỉm cười: 'Sách th/uốc sinh ra là để c/ứu người. Càng nhiều người đọc thì tác dụng càng lớn. Nếu sau này thất truyền, đó mới là điều đáng tiếc.'

- 'Thầy th/uốc thời xưa thuộc hàng thợ thủ công, địa vị thấp. Ngay cả Y thánh cũng không được chép trong chính sử.'

- 'Nhưng Trương Trọng Cảnh sống mãi trong lòng dân. Việc ông làm cho bách tính sẽ luôn được nhớ đến.'

- 'Khi ở Trường Sa, Trương Trọng Cảnh thấy nhiều người vô gia cư bị rét đến đ/ứt tai. Ông nghiên c/ứu món ăn th/uốc 'Khử Hàn Kiều Nhĩ Canh' (canh tai heo xua lạnh) phát miễn phí. Hôm đó đúng Đông chí, từ đó tục ăn sủi cảo ngày Đông chí ra đời và lưu truyền đến nay.'

Khi Trương Trọng Cảnh qu/a đ/ời, người dân Trường Sa và Nam Dương đều muốn ch/ôn ông trên đất của mình, suýt nữa xảy ra xung đột. Ông đã nghĩ ra cách hòa giải: "Sau khi ta mất, hãy khiêng qu/an t/ài từ Nam Dương về hướng Trường Sa. Chỗ nào dây buộc qu/an t/ài đ/ứt thì ch/ôn ta ở đó." Sau này, khi đoàn đưa tang đi đến khu vực Hàn Kiều thuộc đất Thi Khử, dây bỗng nhiên đ/ứt. Thế là Trương Trọng Cảnh được an táng tại đây. Dân hai địa phương cùng nhau xây m/ộ phần và dựng lên Y Thánh Từ để tưởng nhớ ông!

......

Trương Trọng Cảnh rơi lệ, lòng vô cùng xúc động. Những việc ông làm đều được mọi người khắc ghi - đó chính là sự đền đáp ý nghĩa nhất!

Dưới sự chỉ dẫn của thiên mệnh, các vị cai trị ở các thời đại song song cũng bắt đầu coi trọng y học. Địa vị của thầy th/uốc được nâng cao rõ rệt. Câu nói "Lương y như lương tướng" cũng lan truyền khắp các thời đại!

[Ba danh y lớn cuối thời Hán, ngoài Y thánh Trương Trọng Cảnh, còn có Thần y - ông tổ ngoại khoa Hoa Đà, cùng Đổng Phụng với phương th/uốc "Hạnh Lâm Xuân Noãn".]

[Chắc hẳn mọi người đã nghe nhiều về Hoa Đà. Thời trẻ, ông đi khắp vùng Trung Nguyên học hỏi, chứng kiến cảnh dân khổ quan tham, c/ăm gh/ét bọn hào cường á/c bá, đồng cảm với người dân thấp cổ bé họng. Ông không màng danh lợi, một lòng nghiên c/ứu y thuật.]

[Với kinh nghiệm lâu năm, ông tinh thông nội khoa, phụ khoa, nhi khoa, châm c/ứu, đặc biệt giỏi giải phẫu ngoại khoa. Ông sáng tạo phương pháp gây mê bằng M/a Phí tán trong phẫu thuật, được đời sau tôn là "Ông tổ ngoại khoa". Hậu thế dùng câu "Hoa Đà tái thế, diệu thủ hồi xuân" để ca ngợi những lương y xuất chúng.]

Hoa Đà mỉm cười khi nghe người đời gọi mình là Biển Thước tái sinh, cảm thấy như có sự đan xen kỳ lạ giữa các thời đại.

Bình luận:

- "Hoa Đà từng chữa bệ/nh cho Thái thú Quảng Lăng Trần Đăng. Sau khi uống th/uốc, Trần Đăng nôn ra ba lít giun đỏ. Hóa ra do ông thích ăn gỏi cá, trong cá có nhiều ký sinh trùng. Về sau Trần Đăng cũng ch*t trẻ vì bệ/nh này."

Trần Đăng nghẹn họng nhìn chằm chằm: Sao cá sống lại có giun? Chẳng lẽ trong bụng ta đang có giun? Nghĩ tới đây, ông buồn nôn nhưng không uống th/uốc thì không nôn ra được.

- "Bệ/nh vàng da thời đó rất phổ biến. Hoa Đà mất ba năm thử nghiệm mới tìm ra vị th/uốc chữa trị - lá non cây ba tháng đệm Trần Hao."

- "Ông dùng rêu xanh trị ong đ/ốt, ngó tỏi non trị giun sán, tía tô giải đ/ộc cá - đơn giản mà hiệu quả."

- "Ông còn áp dụng liệu pháp tâm lý. Một quận trưởng mắc bệ/nh nặng, Hoa Đà để lại thư m/ắng rồi bỏ trốn. Quận trưởng tức gi/ận phái quân truy bắt không được, nổi đi/ên thổ huyết. Kỳ lạ thay, bệ/nh ông ta khỏi hẳn sau đó!"

- "Ông còn phát minh phương pháp ép tim ngoài lồng ng/ực và hô hấp nhân tạo."

......

Tuân Úc: "Thuật chữa bệ/nh liên quan đến sinh mạng, cần phải nghiên c/ứu cẩn thận."

[Không chỉ giỏi chữa bệ/nh, ông còn đề cao dưỡng sinh. Kế thừa tư tưởng "Thánh nhân chữa bệ/nh khi chưa phát", ông sáng tạo bài tập Ngũ Cầm Hí mô phỏng động tác hổ, hươu, gấu, khỉ, chim.]

Bình luận:

- "Lúc bị Tào Tháo xử tử, Hoa Đà đã 63 tuổi nhưng vẫn khỏe mạnh, đi khắp nơi chữa bệ/nh."

“Hoa Đà có đệ tử là Phiền A, rất am hiểu dưỡng sinh, nhờ luyện tập Ngũ Cầm Hí mà sống thọ hơn trăm tuổi.”

“Nghe nói Tư Mã Ý cũng thường xuyên tập Ngũ Cầm Hí mới được trường thọ như vậy.”

“Tiếc là bản Ngũ Cầm Hí lưu truyền ngày nay không còn là nguyên bản.”

......

Thiên mệnh hiển hiện bản Ngũ Cầm Hí hiện đại, người xem khắp các thời đại đều tròn mắt ghi nhớ từng động tác. Tần Thủy Hoàng và Hán Vũ Đế lập tức huy động quần thần, mỗi người ghi một chiêu thức, có người còn bàn bạc với đồng liêu để ghi nhớ nhiều đoạn rồi tổng hợp lại. Dù sao đây là phương pháp trường thọ quý giá, ai nỡ từ chối?

【《Hậu Hán Thư - Hoa Đà truyện》 chép rằng ông "thông hiểu kinh sử, tinh thông thuật dưỡng sinh", đặc biệt "giỏi phương th/uốc", được đương thời tôn xưng là "Thần y". Ông từng biên soạn kinh nghiệm chữa bệ/nh thành sách 《Thanh Nang Thư》, tiếc là không lưu truyền đến nay.】

Năm Kiến An thứ nhất.

Quách Gia hỏi: "Thần rất hứng thú với 《Thanh Nang Kinh》, không biết chúa công có nguyên bản không?"

Các văn thần võ tướng từng bị thiên mệnh điểm trúng bệ/nh cũng háo hức nhìn Tào Tháo.

Tào Tháo mỉm cười: "Nguyên Hóa đang ở Hứa Đô, các ngươi muốn thì tự đến thỉnh giáo."

Ông thầm may mắn vì trước đây nghe danh Hoa Đà đã không tống giam, dù cũng chẳng thả đi - bằng không thì lỗ to!

Những năm cuối Kiến An, khi đã là Thừa tướng, Tào Tháo chỉ biết bật cười khổ. Hoa Đà vốn không ưa hào cường, lại càng gh/ét Tào Tháo! Khi Tào Tháo tàn sát Từ Châu, Hoa Đà từng chứng kiến tận mắt nên nhiều lần từ chối chiêu m/ộ. Về sau bất đắc dĩ đến Hứa Đô, chẩn đoán bệ/nh đ/au đầu của Tào Tháo cần châm c/ứu lâu dài mới kéo dài tuổi thọ chứ không trị khỏi hẳn.

Tào Tháo cho rằng Hoa Đà giấu nghề, lại thêm việc ông dùng cớ vợ bệ/nh xin về quê khiến Tào Tháo nổi gi/ận, bắt giam tra khảo đến ch*t. Trước khi ch*t, Hoa Đà muốn giao 《Thanh Nang Kinh》 cho cai ngục nhưng hắn không dám nhận, đành đ/ốt sách!

【Sách th/uốc Hoa Đà tuy mất nhưng tư tưởng y học vẫn tồn tại nhờ các học trò xuất sắc như Phiền A (giỏi châm c/ứu), Ngô Phổ (soạn 《Ngô Phổ Bản Thảo》), Lý Đương Chi (biên 《Bản Thảo Kinh》) đã kế thừa.】

【Hoa Đà là một trong ít danh y phẫu thuật của Trung y. Dưới ảnh hưởng tư tưởng Nho gia "thân thể tóc da nhận từ cha mẹ", giải phẫu ngoại khoa không có đất phát triển. Vì thế ngoại khoa Trung y chỉ như hoa phù dung sớm nở tối tàn.】

Khu bình luận:

“Nhiều người gán ngoại khoa cho Tây y, nhưng thực chất nên gọi là y học hiện đại phương Tây. Y học cổ phương Tây cũng lạc hậu, còn y học hiện đại phát triển trên nền tảng Hy Lạp cổ.”

“Trung y là hệ thống y học kế thừa xuyên suốt cổ kim, không phân cao thấp.”

Thiên mệnh hiển thị hình ảnh kinh mạch cơ thể, các danh y đều đi/ên cuồ/ng ghi chép.

Hoa Đà: "Hóa ra tạng phủ cấu trúc như thế này!" Có bản đồ này, phẫu thuật sẽ chính x/á/c hơn.

Trương Trọng Cảnh: "Nam nữ quả nhiên không khác biệt nhiều về cấu trúc thân thể."

Tôn Tư Mạc mặt lộ vẻ kỳ quặc: "Không biết làm sao có được bản vẽ chi tiết thế này, chẳng lẽ... mổ x/á/c ư?!"

Tống Từ nói: "Cơ thể người có 206 khúc xươ/ng, lần sau khám nghiệm có thể kiểm chứng thử."

......

Nhưng đối với Nho học và Đạo gia mà nói, hình ảnh này quá trái với đạo lý thông thường.

"Không hợp lễ thì đừng nhìn, không hợp lễ thì đừng nói!"

"Thân thể tóc da là do cha mẹ ban cho, không dám làm tổn hại, đó là khởi đầu của hiếu đạo!"

......

Tuy nhiên, lời nói của họ ngày càng ít ảnh hưởng đến mọi người. Người dân qua các thời đại cho rằng tin vào thiên mệnh còn hơn tin vào những nhà Nho học hay đạo sĩ này.

Những minh quân qua các triều đại thấy được sự tôn sùng giải phẫu học của hậu thế, cũng như sự tiếc nuối vì ngoại khoa Đông y không được lưu truyền. Họ quyết định mở rộng phạm vi phẫu thuật trong thời đại mình, ngay cả các triều đại đ/ộc tôn Nho học sau này cũng bắt đầu áp dụng ngoại khoa trong quân y.

【Trong ba danh y nổi tiếng thời Đông Hán, Hoa Đà nổi tiếng nhất trong dân gian, Trương Trọng Cảnh được giới y học cực kỳ tôn sùng, còn vị thứ ba là Đổng Phụng lại ít người biết đến, thậm chí nhiều người chưa từng nghe tên ông.】

【Đổng Phụng là người trẻ nhất trong ba vị danh y. Ông sinh năm 200 sau Công nguyên (năm Kiến An thứ 5), khi đó Hoa Đà đã 55 tuổi, Trương Trọng Cảnh cũng gần 50.】

【Đổng Phụng học y từ nhỏ, từng làm tiểu lại, sau này ẩn cư ở Lư Sơn chuyên tâm chữa bệ/nh. Y thuật của ông cao siêu, chữa bệ/nh không lấy tiền mà yêu cầu bệ/nh nhân trồng cây hạnh trong núi - người bệ/nh nặng trồng năm cây, bệ/nh nhẹ trồng một cây. Nhiều năm sau, nơi này có hơn vạn cây hạnh tươi tốt. Khi hạnh chín, Đổng Phụng đổi hạnh lấy lương thực rồi dùng số lương thực đó c/ứu giúp dân nghèo, tạo thành vòng tuần hoàn hoàn hảo.】

【Những cụm từ như "Hạnh lâm", "Hạnh lâm xuân noãn" trong giới y học đều bắt ng/uồn từ đây.】

Bình luận:

"Nghe nói Đổng Phụng sống tới 300 tuổi, khi mất vẫn giữ dáng vẻ như người ba mươi."

"Đó là truyền thuyết dân gian thôi, thực tế Đổng Phụng mất năm 80 tuổi, đúng vào năm Đông Ngô diệt vọng."

......

Tần Thủy Hoàng hâm m/ộ: "Tám mươi tuổi!"

Lý Thế Dân: "Như Tôn Tư Mạc vậy, chẳng lẽ thầy th/uốc đều sống lâu?"

Không thể phủ nhận, sự trường thọ của các danh y chính là lời quảng cáo hùng h/ồn nhất, khiến các bậc cai trị qua các thời đại đều háo hức phát triển y học như việc hệ trọng của quốc gia.

【Hoa Đà và Trương Trọng Cảnh cùng thời, đ/á/nh giá rất cao "Thương Hàn Luận": "Đây đúng là sách c/ứu người!". Ba danh y cuối thời Hán tuy không gặp mặt trao đổi, nhưng chắc chắn có chung chí hướng.】

Trương Trọng Cảnh: "Nếu chiến sự lắng xuống, ta có thể tới Trung Nguyên. Nghe nói Nguyên Hóa thường hoạt động ở Từ Châu, không biết giờ còn ở đó không."

Hoa Đà: "Lão phu thường ngao du, không ngại tới Lĩnh Nam. Phương Nam khác biệt với Trung Nguyên, có nhiều dược liệu quý giúp hoàn thiện phương th/uốc. Biết đâu có duyên gặp được Trọng Cảnh tiên sinh."

Đổng Phụng: "... Chẳng lẽ ta không tồn tại sao?!"